O współczesnych nazwach kętrzyńskich ulic

Obserwując mapę Kętrzyna możemy wyróżnić aż 134 nazwy ulic. Większość z nich to nominacje pamiątkowe, mające na celu uczcić osoby zasłużone w jakiejś dziedzinie lub upamiętnić ważne wydarzenia historyczne. Nikt nie ma zapewne wątpliwości skąd wzięła się nazwa miasta Kętrzyn funkcjonująca oficjalnie od 7 maja 1946 roku. W Kętrzynie aż 25 ulic nosi miano od nazwiska pisarza lub poety. Bez zastanowienia wskazujemy tu ulicę Asnyka nad jeziorkiem miejskim, Kasprowicza i Kraszewskiego za dworcem, Mickiewicza przy starostwie powiatowym lub ulice polskich noblistów w dziedzinie literatury – Reymonta i Sienkiewicza. Spośród tego grona wyróżnić trzeba osobę szczególnie związaną z regionem.

Mam na myśli mazurskiego poetę ludowego Michała Kajkę, którego ulica znajduje się obok tej upamiętniającej „ojca literatury polskiej” Mikołaja Reja. Wybitnymi osobowościami z dziedziny nauki, które posiadają „swoją” ulicę w Kętrzynie są Maria Curie-Skłodowska i Mikołaj Kopernik. Nie brakuje też ludzi muzyki – Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki. Wyjątkową w skali kraju jest ulica Ludwika Diehla, pierwszego dyrektora kętrzyńskiego szpitala – nie ma drugiej takiej ulicy w Polsce. Dość szeroko upamiętnieni są władcy naszego kraju. 12 ulic, zlokalizowanych w wysuniętej najdalej na północ części miasta, nazwano przydomkami najsłynniejszych polskich królów, np. Chrobrego, Łokietka, Jagiełły, Kazimierza Wielkiego czy Sobieskiego.

Nie bez powodu osiedle to nazwano Piastowskim. Nie brakuje też nominacji pochodzących od nazwisk wodzów i polityków. Wśród 9 tego typu ulic znajduje się główna ulica Kętrzyna – Generała Władysława Sikorskiego. Ma ona długość około 3 kilometrów i ciągnie się od ronda Jana Pawła II aż do samego wylotu w kierunku Bartoszyc. Równie popularna jest też ulica Daszyńskiego, stanowiąca „małą obwodnicę” miasta, którą przebiega tranzyt. Inni upamiętnieni wodzowie to znani z lekcji historii: Tadeusz Kościuszko, Romuald Traugutt, Emilia Plater czy Jarosław Dąbrowski oraz mniej popularni: Bogusław Limanowski, Jerzy Lanc i Romuald Mielczarski. Mało kto wie, że w Kętrzynie znajdują się ulice poświęcone mazurskim i warmińskim działaczom społecznym takim jak: Bogumił Linka, Andrzej Samulowski czy Seweryn Pieniężny, który był także dziennikarzem i przedwojennym wydawcą „Gazety Olsztyńskiej”. Obecni są też bohaterzy zbiorowi: Wojsko Polskie, Obrońcy Westerplatte i Powstańcy Warszawy.

Drugą grupę najpopularniejszych nominacji kętrzyńskich ulic stanowią nazwy lokalizujące. Jest ich 27. Część pochodzi od usytuowania danej drogi w terenie. I tak, obok najbardziej znanej ulicy Górnej, mamy w Kętrzynie również Dolną, Skrajną, Graniczną, Wiejską, Zjazdową i Łąkową.

Warto otworzyć mapę i zlokalizować je w przestrzeni miejskiej, którą same opisują. Funkcjonują również nazwy ulic ściśle związane z obiektami, przy których się znajdują, np. Cmentarna obok cmentarza komunalnego, Dworcowa przy dworcu, Szkolna przy Szkole Podstawowej nr 1, Szpitalna przy szpitalu, Rynkowa nieopodal targowiska miejskiego, a Zamkowa przy zamku. Trzeba przyznać, że dość logicznie. Natomiast nazwa ulicy Cukrownicza i Piwna przypominają, że niegdyś w tych miejscach istniały Zakład Przemysłu Cukrowniczego (tzw. cukrownia) i Browar regionalny zamknięty w 2000 roku, po których pozostały jedynie wspomnienia. Nieco kłopotliwa bywa ulica Pocztowa, która przedzielona rondem, ucieka daleko od budynku poczty głównej.

Do tej grupy możemy zaliczyć też nazwy ulic związanych z działalnością człowieka. Mam na myśli skupione przy wylocie na Giżycko ulice: Przemysłową, Rzemieślniczą, Składową, Usługową i Zbożową. Część z nazw ma za zadanie charakteryzować dany trakt lub jego okolicę, nazwa podpowiada czego możemy się spodziewać. Chodzi tu o takie ulice jak: Krótka, Mała, Spacerowa, Spokojna, Staromiejska, Cicha lub Nowe Osiedle.

Spotkamy też w Kętrzynie nazwy ulic powstałe od miast. Niegdyś były to tzw. nazwy kierunkowe, czyli wskazujące do jakiej innej aglomeracji prowadzą. Była w Kętrzynie ulica Węgorzewska (dziś Traugutta w połączeniu z fragmentem Pocztowej) czy Królewiecka (fragment Sikorskiego, prowadzący w kierunku Obwodu Kaliningradzkiego). Obecnie pozostały Bydgoska, Gdańska, Olsztyńska, Poznańska i Wileńska. Nie są to jednak typowe ulice kierunkowe. Powstały raczej na zasadzie konwencji podobnie jak nominacje od nazw regionów: Mazowiecka, Mazurska, Kaszubska czy mało znana Warmińska. Sporo ulic zawdzięcza swoje miano nazwom drzew (np. Brzozowa, Dębowa, Kasztanowa, Sosnowa) i innych roślin (np. Kwiatowa, Różana, Sadowa, Leśna). Jedynie dwie ulice poświęcone zostały nazwom zwierząt: Rybna i Wilcza. Natomiast tylko jedna ulica jest „kolorowa”, a w zasadzie Zielona.

Analizując nazwy ulic Kętrzyna szybko można zauważyć, że większość to nazwy powstałe na utartych wzorcach, powtarzające się w wielu polskich miastach. Stosunkowo niewiele nominacji nawiązuje do swojskiego klimatu przestrzeni Kętrzyna. Z jednej strony tak ważne w naszym życiu tradycja i historia, a z drugiej chęć nowości, czegoś innego, świeżego, czy da się to połączyć jeśli chodzi o nazewnictwo miejskie?

***

Jeżeli chciałbyś zostać dziennikarzem obywatelskim, zarejestruj swoje konto w naszym Systemie Dziennikarstwa Obywatelskiego. Utworzenie własnego profilu zajmie Ci tylko chwilę! Wystarczy że:

1. Zarejestrujesz Swoje konto. Wypełniając dane, pamiętaj o podaniu aktualnego adresu e-mail.
2. Kliknij na link aktywacyjny, który otrzymasz w e-mailu. Zaloguj się do serwisu.
3. Uzupełnij swoje dane, załóż swój profil i zacznij pisać!